การใช้ไส้เดือนฝอยกำจัดปลวก

::วารสารผลิใบ เืดือนมกราคม 2552::

ปลวกที่มีความสามารถในการทำลายสูง    ได้แก่ ปลวกใต้ดิน (subterranean termites)ชนิดที่สำคัญคือ Coptotermes gestroi และ  C.havilandi   จัดเป็นปลวกที่มีความสำคัญทางเศราฐกิจสุงที่สุดในประเทศไทย  โดยมีประชากรปลวกนับแสนตัว และมีอัตราการแพร่พันธุ์ในแต่ละปีสูงมาก ทำให้การแพร่กระจายเป็นบริเวณกว้างในระยะเวลาอันสั้น     นอกจากนั้น ยังพบปลวกชนิดสร้างรังขนาดเล็ก  ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ (carton nest termites) ที่สำคัญคือ Microcerotermes, Globitermes, Dicuspiditermes, Termes และ Odontotermes  เป็นปลวกที่สร้างรังอยู่บนดินหรือตามกิ่งไม้ ต้นไม้ เสาไฟฟ้า หรือโครงสร้างอื่น ๆ ภายในอาคาร

         กลไกการเข้าทำลาย  ไส้เดือนฝอยสามารถเข้าสู่ตัวปลวก โดยผ่านทางช่องเปิดตามธรรมชาติ     หรือปลวกกินไส้เดือนฝอยเข้าไป   จากนั้นไส้เดือนฝอยเคลื่อนที่เข้าสู่ช่องว่างภายในตัวปลวกซึ่งมีน้ำเลือด (haemocoel) และปลดปล่อยแบคทีเรีย (Xenorhabdus sp.) ที่อยู่ร่วมกับไส้เดือนฝอย (Symbiotic bacteria) เข้าสู่กระแสเลือดของปลวกแบคทีเรียจะสร้างสารพิษ มีผลทำให้ปลวกเกิดอาการเลือดเป็นพิษ หยุดนิ่ง และตายภายในเวลาไม่เกิน 6 ชั่วโมง  ไส้เดือนฝอยจะเจริญเติบโต และขยายพันธุ์อยู่ภายในตัวปลวกประมาณ 3 – 4 วัน     ได้ลูกรุ่นใหม่และเคลื่อนทีออกจากซากปลวก เพื่อรอปลวกตัวใหม่ต่อไป

การใช้ไส้เดือนฝอยกำจัดปลวก

          ผลิตภัณฑ์ไส้เดือนฝอย บรรจุในถุงพลาสติกใสรูปทรงสามเหลี่ยม  โดยมีโพลิเมอร์เป็นสารอุ้มความชื้น บริมาณเท่ากับ 5 ล้านตัวต่อซอง การเก็บผลิตภัณฑ์ ควรเก็บไว้ที่อุณหภูมิห้อง (25 – 35 องศาเซลเซียส) จะสามารถเก็บได้นาน 3 เดือน  นับจากวันผลิตวิธีการใช้ผลิตภัณฑ์ไส้เดือนฝอย ตัดถุงผลิตภัณฑ์เทโพลิเมอร์ลงในภาชนะ  เติมน้อสะอาดพอท่วม  แล้วใช้มือกวนล้างให้ไส้เดือนฝอยหลุดออกจากผิวโพลิเมอร์  จากนั้น ใช้กระชอนกรองแยกโพลิเมอร์ทิ้งไป นำน้ำที่ผ่านการกรองใส่ในกระบอกฉีดน้ำ นำไปใช้ฉีดพ่นกำจัดปลวกดังนี้

          1. กรณีที่พบตัวหรือรังปลวก  ให้ฉีดพ่นถูกตัวปลวกหรืออาจใช้วิธีราดเดือนฝอยลงไปในรังปลวกปฏิบัติซ้ำ  ระยะห่าง 2 – 3 วัน หรือจนไม่พบตัวปลวก

          2. กรณีไม่พบตัวปลวก  ให้จุดหลุมขนาดกว้าง 30 เซนติเมตร ลึก 20 เซนติเมตร  เพื่อวางเหยื่ออาหารล่อปลวก  โดยใช้ไส้เดือนฝอยกลุกกับขี้เลื่อยไม้ยางพาราหรือเศษกระดาษลูกฟูก โรยไว้ในหลุมที่ขุดไว้ ปิดปากหลุม ตรวจทุก 3 วัน และโรยไส้เดือนฝอยซ้ำ ระยะห่าง 3–5 วันหรือจนไม่พบตัวปลวก

ข้อควรระวัง

          -  ห้ามนำผลิตภัณฑ์แช่ตู้เย็น
          -  เมื่อล้างแยกไส้เดือนฝอยออกจากโพลิเมอร์แล้ว ควรใช้ให้หมดในครั้งเดียว
          -  เขย่ากระบอกฉีดพ่นให้บ่อยครั้งในขณะฉีดพ่นกำจัดปลวกเพื่อไม่ให้ไส้เดือนฝอยตกตะกอนที่ก้นกระบอก

          งานวิจัยของกรมวิชาการเกษตร เกี่ยวกับไส้เดือนฝอยกำจัดปลวกนี้  นักวิจัยของกรมวิชาการเกษตรได้ทำการวิจัย  และทดลองจนประสบผลสำเร็จ  และสามารถเผยแพร่ให้ประชาชนที่สนใจที่มีความต้องการนำไส้เดือนฝอยไปใช้  เพื่อกำจัดปลวกได้อย่างมีประสิทธิภาพ   หากผู้อ่านท่านใดมีความสนใจ และต้องการรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับไส้เดือนฝอยเพื่อนำไปใช้ประโยชน์  สามารถติดต่อได้ที่ สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช
กรมวิชาการเกษตร โทรศัพท์ 0 2579 9586 ได้ในวัน เวลา ราชการ

(ขอบคุณ ดร.นุชนารถ ตั้งจิตสมคิด

นักวิชาการเกษตรชำนาญการพิเศษ สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร : ข้อมูล)